Wat een genot, schilderen buiten in de natuur. Schetsen maken en dan in het atelier uitwerken of alvast een olieverfschets maken om het later binnen uit te werken. Dat zie je af van de schilderijen en schetsen die in het Dordrechts museum hangen op de tentoonstelling “Holland op zijn mooist”.

School van Barbizon

In de negentiende eeuw kwam er een kentering in de schilderkunst, veroorzaakt door een aantal kunstenaars die zich lieten inspireren door de natuur en de werkelijkheid. Geen romantische beelden meer van mensen in moeilijke poses en zware emoties, maar dicht bij de natuur blijven met beelden van het ware leven, van boeren en vissers, van natuur en landschappen. Deze omschakeling van Romatiek naar Naturalisme en schilderen ‘en plain air’ is goed te zien in de tentoonstelling in het Dordrechts Museum. De invloed van de school van Barbizon, het schilderen ‘en plein air’ in de buurt van het Franse dorpje met deze naam, waar Nederlandse schilders, zoals Maris ook kwamen was groot in Nedeland. Zij brachten de ideeën naar Nederland, bespraken ze met andere schilders en begonnen zo een eigen stroming in Holland. Ze begonnen typisch Hollandse landschappen te schilderen en ook het echte boerenleven.

Het zware bestaan bij Jozef Israels

Jozef Israels, de vader van De Haagse school, werd nog beïnvloed door de romantische schilder Ary Scheffer. Hij richtte zich op het de harde bestaan van boeren en vissers. Grote bruine en donkere schilderijen met boerenhoeven en daarin een vrouw en man aan een gammele tafel. Daarvoor een rieten wiegje of een kind. Er hangt een enorm schilderij met een optocht van mensen door de duinen, die een lijk van een verdronken visser met zich meedragen. Een mooier voorbeeld nog vind ik het schilderij van de vissersvrouw die na de storm in de deuropening van haar hut naar beneden staart. Israels schildert het perspectief van de ruimte en de lichtbundel van de waterige zon door de deuropening. Het licht valt op de vrouwen, het kind op de stoel, de vloer, de tafel. De vrouwen wachten, maar je ziet de hoop vervagen op hun gezichten. Het is romantiek, maar toch niet. Het schuurt tegen de perfectie en hoewel technisch mooi geschildert, raakt het de verbeelding niet.

Roelofs koeien

In de tentoonstelling blijft Israels de schilder van de grote bruine schilderijen, van de zware onderwerpen, het zware bestaan. Dan de Mesdag, met een enorme zee in geel en oranje. De zon gaat onder en de vissers trekken hun laatste netten door het water. Een grote gloed van kleur. Maar ik bleef het langste staan voor het schilderij van Willem Roelofs, met koeien die over een landweggetje aan komen lopen. Je ziet de vage contouren van de boer in de verte. Hij loopt achter de runderen aan. Roelofs heeft eerst schetsen gemaakt, want een van de schetsen is in enkele zalen verder te zien. Krijt op bruin papier. Daarna heeft hij het ongetwijfeld uitgewerkt in een atelier. Een groot langwerpig doek gebruikte hij, wat mogelijk het perspectief van de koeien die aankomen van boven naar beneden benadrukt. Je ziet ze recht voor je, om zich heen kijkend en hotsen klotsend naar beneden lopen. Roelofs heeft de koeien met grove penseelstreken neergezet als ware hij bijna een impressionist. Het zijn niet de koeien of stieren van Potter die je hier ziet. Het zijn de snellere lijnen en verflagen die horen bij een snelle impressie in de buitenlucht. Het is nog niet het einde van de negentiende eeuw en de impressionisten als Manet, Monet en Pissaro zijn nog niet gearriveerd, maar je proeft aan dit schilderij dat het er aan zit te komen.