Om het toeristische Toledo te ontvluchten nam ik de weg naar het zuiden. Het is eind september en de velden en landerijen liggen er geel en verdord bij. Hier en daar een boerderij en wat runderen. Na van de hoofdweg te zijn afgeslagen kom ik inhet dorp San Martín de Montealbán. Even verderop sla je linksaf een smalle geasfateerde landweg op. De weg is één auto breed en na een kilometer of drie zie ik wat gebouwen. Achter deze gebouwen ligt de Ermita Santa María del Melque. Pas wanneer ik het terrein betreed zie ik wat hier voor moois staat. Een oud zevende eeuws kerkje in laat-Romeinse stijl. Oorspronkelijk was deze kerk onderdeel van een rijk klooster. Je kan je nauwelijks voorstellen hoe hier op deze droge warme heuvel een kloostercomplex lag. Ooit moet het vruchtbare land bewerkt zijn geweest. Het kerkje is het enige wat overgebleven is.

Afgelegen Visigotisch klooster

Deze kerk heeft de eeuwen doorstaan doordat het steeds voor andere doeleinden is gebruikt én omdat het afgelegen lag. Visigotische kerken in de Spaanse steden zijn in de loop der tijden verbouwd en omgebouwd met andere bestemmingen, een badhuis, een kerk of een mesquita. Wat van de Visigotische kerk rest ligt als fundamenten onder andere gebouwen. Op het platteland van Spanje, waar de religieuzen zich afzonderden en hun kloosters bouwden, zijn de Visigotische kerken hergebruikt, soms aangepast aan nieuwe stijlen en invloeden. Santa María del Melque werd na de verovering door de Moezelmannen van het Iberisch schiereiland eerste gebruikt door de mozaraben, de christenen onder islamitische heersers, en later als fort. Na de verovering  van Toledo door de christelijke koning Alfons VI werd het gebouw weer kerk met een liturgische functie. Deze functie verviel langzaam en het werd een “ermita” een plattelandskapelletje voor de bewoners van San Martín de Montealbán. Na de desamortzaciónes van de negentiende eeuw bleef er niets meer over dan een verlaten gebouw dat werd gebruikt als stal en boerenbedrijf tot in het begin van de twintigste eeuw dit kerkje werd ontdekt door personen die het Spaanse erfgoed bestudeerden. Zij brachten het onder de aandacht van wetenschappers, waardoor de provincie Toledo het vervallen geheel in 1968 verwierf, archeologisch onderzoek liet doen en het vervallen kerkje liet restaureren.

 

Van kerk naar fort

Wanneer ik het terrein oploop zie ik een kerkje opgetrokken uit grote granieten stenen. De kerk heeft een vierkant centrale koor die aan elke zijde is uitgebouwd, waardoor er een Grieks kruis in de plattegrond ontstaan is. De zijkanten hebben een lager dak dan de centrale koornis die hoger is en later door de Moezelmannen is uitgebouwd tot een toren. Resten van de toren zijn behouden en steken boven de rest van de kerk uit. Het geeft een aanblik van wat het ooit geweest is, een fort in het gebied ten zuiden van Toledo die tijdens de reconquista ingezet werd door de Moezelmannen en door de christenen.

De restaurateurs van de kerk hebben tijdens de reconstructie gebruik gemaakt van granieten stenen in hetzelfde formaat. Daardoor is duidelijk te zien wat de resten waren die er stonden en wat tijdens de reconstructie hersteld is van de oude Visigotische kerk.In de bijgebouwen zijn foto’s te zien van de ruïne die het voor de reconstructie was. Het is echt een prachtig gebouw geworden, dat zelfs met de toren duidelijk de oorspronkelijke kloosterkerk laat zien.

 

 

Visigotisch, mozarabisch of modern

De entree van de kerk bestaat uit een lage deur. Wanneer je door de deur gaat wordt de pracht van deze kerk pas duidelijk. De bogen en pilaren doen denken aan een mesquita, maar het is duidelijk een kerk. Centraal in het oosten ligt de koornis die uitgebouwd is tot het koor waar het altaar moet hebben gestaan. De zij-abses worden gevormd door bogen in een oriëntaalse stijl. In elk van deze zijkoren zitten kleine vensters waardoor het licht op de nieuwe houten vloer schijnt .Het schijnt op de hoefijzervormige bogen en grote granieten stenen muren. Het is koel binnen, terwijl het buiten 30 graden is. De houten vloer en de belichting van halogene lampen die de gewelven beschijnen maken het geheel wat anachronistisch. Want wat is nu origineel en wat van de architect, die van de kerk een toeristisch hoogtepunt moet maken. Wanneer je dit ter harte neemt en kunt genieten van de rust, want er zijn maar heel weinig bezoekers en de architectonische schoonheid, zie je in de kerk de Romeinse bouwstijlen, de ruimte voor de liturgie en verering van de doden in de arco-sarcofaag, de mozarabische invloeden met de hoefijzervormige bogen en pilaren. Deze kerk is een bezoek waard voor iedereen die geïnteresseerd is vroeg christelijke architectuur.

 

 

Meer lezen: http://marcelodelcampo.blogspot.com/2012/06/santa-maria-de-melque.htm